Μια τυπική ανάλυση σπέρματος ή σπερμοδιάγραμμα είναι η βασική εξέταση κατά τη διερεύνηση της ανδρικής γονιμότητας και πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε θεραπεία. Περιλαμβάνει την αξιολόγηση τόσο των μακροσκοπικών (όγκος σπέρματος, υγροποίηση, πυκνότητα, pH) όσο και των μικροσκοπικών (αριθμός σπερματοζωαρίων, κινητικότητα, ζωτικότητα, μορφολογία, συγκολλήσεις, τύποι κυττάρων) παραμέτρων. Στην κλινική μας, παρατηρούμε την κινητικότητα του σπέρματος για έως και 240 λεπτά. Μια φυσιολογική ανάλυση σπέρματος συνήθως δείχνει ότι η λειτουργία των όρχεων και τα ορμονικό υπόβαθρο είναι φυσιολογικά.

Ο κατακερματισμός του DNA των σπερματοζωαρίων αναφέρεται στην κατάτμησή του. Το υψηλό επίπεδο κατακερματισμού είναι ένας σημαντικός ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας που συμβάλλει στην ολική υπογονιμότητα ενός ζεύγους. Σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης  μειωμένου ή παθολογικού αναπτυξιακού δυναμικού των εμβρύων, μειώνει τις πιθανότητες εμφύτευσης και την περαιτέρω ανάπτυξη λόγω του γεγονότος ότι δεν φέρουν κανονικό DNA. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί σε αποτυχίες εμφύτευσης ή πρόωρες αποβολές. Η εξέταση αποκαλύπτει το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA και θεωρούμε σημαντικό μέρος συμβουλευτικής και της θεραπείας γονιμότητας.

Για την επιτυχή γονιμοποίηση ωαρίων απαιτείται ένα ισορροπημένο επίπεδο δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS) στο σπέρμα. Αντίθετα, ένα αυξημένο επίπεδο ROS μπορεί να οδηγήσει σε οξειδωτικό στρες το οποίο με τη σειρά του, έχει βλαβερή επίδραση στη μεμβράνη των σπερματοζωαρίων και μπορεί να προκαλέσει απώλεια της κινητικότητας και ζωτικότητάς τους, καθώς και αύξηση κατατμήσεων του DNA. Όλα τα παραπάνω προβλήματα σχετίζονται με ανάπτυξη εμβρύων κακής ποιότητας και χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Συσχετίζονται επίσης με μακροχρόνιες προσπάθειες φυσικής σύλληψης και επαναλαμβανόμενες αποβολές. Κάποιοι παράγοντες τρόπου ζωής, π.χ. διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και επεξεργασμένα τρόφιμα, κάπνισμα, ζεστά λουτρά, καθιστικός τρόπος ζωής μπορεί να επηρεάσουν το επίπεδο ROS και επομένως αξίζει τον έλεγχο κατά τη θεραπεία γονιμότητας. Η εξέταση στηρίζεται σε  ποιοτικό προσδιορισμό των ROS που υπάρχουν στο σπερματικό πλάσμα και σε περίπτωση που τα επίπεδα είναι υψηλά, προτείνονται αντιοξειδωτικά συμπληρώματα.

Η ωρίμανση σπερματοζωαρίων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία ολοκληρώνεται σε διαφορετικά στάδια και αφορά δομικές και βιοχημικές μεταβολές στο εσωτερικό του αρσενικού γαμέτη. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η ωρίμανση του σπέρματος είναι ένας δείκτης για την ικανότητα γονιμοποίησης και την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Η παρουσία υποδοχέων υαλουρονικού οξέος (HA) στην επιφάνεια του σπερματοζωαρίου και η δομής της πυρηνικής χρωματίνης είναι δύο διαφορετικές παράμετροι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων και εκτιμούνται στην συγκεκριμένη εξέταση.

Η εξέταση αυτή περιλαμβάνει μια νέα ερευνητική διαδικασία αξιολόγησης των μιτοχονδριακών δραστηριοτήτων. Η μιτοχονδριακή απόδοση δείχνει τη λειτουργικότητα του σπέρματος που σχετίζεται με την κινητικότητα και την ικανότητα γονιμοποίησης του.

Η μικροσκοπία φθορισμού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτιστοποίηση της οπτικοποίησης του πυρηνικού DNA στα σπερματοζωάρια. Αυτό μπορεί να απαιτείται καθώς η χρωματίνη των σπερματοζωαρίων συνήθως είναι πολύ συσπειρωμένη, και ως εκ τούτου μερικές φορές είναι δύσκολο να οπτικοποιηθεί με την παραδοσιακή μικροσκοπία.

Μια εξέταση που διερευνά την παθολογική παρουσία αντισωμάτων στο σπερματικό πλάσμα. Αυτά τα αντισώματα συνδέονται με αντιγόνα στην επιφάνεια των σπερματοζωαρίων. Ένας μεγάλος αριθμός σπερμικών αντισωμάτων στο πλάσμα καθιστά δύσκολο για τα σπερματοζωάρια  να γονιμοποιήσουν τα ωάρια και ως εκ τούτου θεωρείται παράγοντας ανοσολογικής υπογονιμότητας.